Γάλλος μεταϊμπρεσιονιστής ζωγράφος, ίσως ο γνωστότερος παγκοσμίως ναϊφ.
Γεννήθηκε σε επαρχιακή πόλη σε φτωχή οικογένεια και εργαζόταν από μικρός. Δεν ήταν καλός μαθητής, είχε κερδίσει όμως βραβεία στη ζωγραφική και τη μουσική.
Μεταξύ 1863-1867 υπηρέτησε στο στρατό για βιοποριστικούς λόγους.
Το 1868 μετακόμισε στο Παρίσι και λίγο αργότερα εργάστηκε ως φοροεισπράκτορας σε τελωνείο. Από εκεί προήλθε το παρατσούκλι του «Le Douanier» (ο Τελώνης).
Το 1893 εγκατέλειψε τη δουλειά του για να ασχοληθεί αποκλειστικά με την τέχνη. Ήδη από το 1886 εξέθετε τακτικά στο «Σαλόνι των Ανεξάρτητων».
Συνήθως τα ναϊφ έργα του αντιμετωπίζονταν με κοροϊδευτικό τρόπο, ωστόσο απέκτησε ένα στενό κύκλο φανατικών θαυμαστών, κυρίως νεαρούς τότε μοντέρνους καλλιτέχνες, τους οποίους επηρέασε με διαφορετικούς τρόπους (Ντελονέ, Βαλοτόν, Γκρις, Πικάσο κ.ά.).
Ο Πικάσο μάλιστα οργάνωσε, μεταξύ σοβαρού και αστείου, το 1908 στο περίφημο εργαστήριό του Bateau-Lavoir ένα «Συμπόσιο για τον Ρουσό», που έμεινε ιστορικό και όπου, εκτός από τον ίδιο τον Ρουσό, παρευρέθηκαν πολλοί νεαροί και αργότερα μεγάλοι καλλιτέχνες, διανοούμενοι, συγγραφείς, κριτικοί και συλλέκτες.
Τα γνωστότερα έργα του, εκτός από κάποιες αστικές σκηνές και πορτρέτα, είναι εξωτικές σκηνές από ζούγκλες με οργιαστική βλάστηση, τις οποίες βεβαίως ουδέποτε είχε δει ο ίδιος, αφού δεν είχε εγκαταλείψει ποτέ τη Γαλλία.
Είχε όμως δηλώσει: «Όταν επισκέπτομαι βοτανικούς κήπους και βλέπω παράξενα φυτά εξωτικών τόπων, νοιώθω ότι ζω σε όνειρο».
Τον χαρακτήριζε ένα είδος αθωότητας και πάντοτε περίμενε μάταια να αναγνωριστεί το έργο του από επίσημους κύκλους και θεσμούς (ο Πικάσο και οι άλλοι θαυμαστές του ήταν τότε ακόμα νεαροί και αμφιλεγόμενοι «επαναστάτες»).
Αυτοπροσωπογραφία
