Έλληνας ζωγράφος που θεωρείται από τους ανανεωτές της νεοελληνικής τέχνης.
Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια από Έλληνα πατέρα και απέκτησε λαμπρή παιδεία - και μουσική μάλιστα - ενώ γνώριζε 4 γλώσσες εκτός των ελληνικών. Μεταξύ 1895-1903 σπούδασε τέχνη στη Βιέννη, η οποία τότε ήταν κέντρο νέων τάσεων. Εκεί έκανε και την πρώτη του ατομική έκθεση το 1899.
Το 1903 επέστρεψε στην Ελλάδα, αλλά μεταξύ 1909-1914 έζησε στο Παρίσι. Το 1909 παντρεύτηκε την Ιουλία Βαλσαμάκη, η οποία του στάθηκε με αφοσίωση ως το δύσκολο τέλος.
Από το 1917 εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα και ιδρύει με άλλους σημαντικούς ζωγράφους (Μαλέα, Λύτρα κλπ.) την ιστορική Ομάδα «Τέχνη», που εναντιώνεται στον καλλιτεχνικό ακαδημαϊσμό που κυριαρχούσε ως τότε. Το 1920 πραγματοποιείται μεγάλη έκθεσή του με 240 έργα στο Ζάππειο.
Το 1923 αποτυγχάνει να εκλεγεί καθηγητής στην Σχολή Καλών Τεχνών, πράγμα που επιτυγχάνει το 1929. Στο εργαστήριο του, που έφερε πρωτοποριακό αέρα στη Σχολή, φοίτησαν μετέπειτα γνωστοί καλλιτέχνες όπως οι Τσαρούχης, Διαμαντόπουλος κ.ά.
Γύρω στο 1930 χτίζει σε συνεργασία με τον Πικιώνη το σπίτι του σε ρυθμό Bauhaus στην περιοχή της Ακρόπολης. Απολαμβάνει διάφορες τιμές και βραβεία, το 1938 παίρνει μέρος στη Μπιενάλε της Βενετίας, ενώ οι δεξιώσεις στο σπίτι, συνοδευόμενες από μουσική, γίνονται διάσημες.
Μετά το 1940 ωστόσο αρχίζει η καθοδική πορεία στη ζωή του. Συγκρούεται με καθηγητές στη Σχολή, οι οποίοι πάντοτε τον πολεμούσαν για τις νεωτεριστικές του απόψεις, αλλά και με το ελληνικό δημόσιο. Τα τελευταία χρόνια παύει να μιλά σε οποιονδήποτε και από το 1947 παραιτείται από τη Σχολή και κλείνεται το σπίτι του, από το οποίο δεν βγαίνει ποτέ. Ως τον θάνατό του (σε μεγάλη φτώχεια και απομόνωση) αφοσιώνεται αποκλειστικά στην τέχνη.
Ο Παρθένης γνώριζε σε βάθος τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό και ήρθε σε άμεση επαφή με τον γερμανικό εξπρεσιονισμού, τον συμβολισμό και τον μεταϊμπρεσιονισμό.
Στη ζωγραφική του συνυπάρχουν στοιχεία τους, καθώς και στοιχεία βυζαντινής ζωγραφικής, την οποία επίσης γνώριζε καλά. Το έργο του, που διαθέτει απόλυτα προσωπικό ύφος, χαρακτηρίζεται από βαθιά πνευματικότητα και αρμονία και κυριαρχείται από εξαϋλωμένα χρώματα, μορφές και τοπία.
Πορτρέτο του Ζαχαρία Παπαντωνίου
