EL LISSITZKY (1890-1941)

 

 

 

Ρώσος πολυσχιδής καλλιτέχνης. Ζωγράφος, φωτογράφος, σχεδιαστής, αρχιτέκτονας, τυπογράφος, υπήρξε από τις σημαντικότερες μορφές της ρωσικής πρωτοπορίας. 

 

Όλο το έργο του ακολούθησε την πεποίθηση ότι «ο καλλιτέχνης μπορεί να γίνει παράγοντας αλλαγής» και συνοψίστηκε στη φράση του «goal-oriented creation” (δημιουργία προσανατολισμένη στο στόχο). 

 

Γεννήθηκε σε εβραϊκή κοινότητα κοντά στο Smolensk, όπου πήγε σχολείο ζώντας με τους παππούδες του. Από τα 13 του μαθήτευσε σε ντόπιο καλλιτέχνη, ενώ στα 15 του δίδασκε νεότερούς του. 

 

Το 1909 απορρίφτηκε από σχολή τέχνης της Αγ. Πετρούπολης εξ αιτίας των τσαρικών νόμων που επέτρεπαν την εγγραφή μικρού μόνο αριθμού εβραίων σπουδαστών. Έτσι πήγε στη Γερμανία όπου σπούδασε πολιτικός μηχανικός και αρχιτέκτονας. 

 

Το 1912 εξέθεσε έργα του για πρώτη φορά στην Αγ. Πετρούπολη και το καλοκαίρι περιπλανήθηκε με τα πόδια (!) στην Ευρώπη, φτάνοντας ως το Παρίσι. 

 

Έμεινε στη Γερμανία έως το ξέσπασμα του πολέμου, οπότε επέστρεψε στη Μόσχα, όπου εργάστηκε σε αρχιτεκτονικό γραφείο. Συγχρόνως αγωνιζόταν κατά του νομοθετημένου αντισημιτισμού και σχεδίασε παιδικά βιβλία στα Yiddish. 

 

Το 1919 κλήθηκε από τον Chagall να διδάξει τέχνη στο Vitebsk και δημιούργησε προπαγανδιστικές αφίσες για την επανάσταση. Εκεί γνωρίστηκε με τον Malevitch και προσχώρησε στον αφηρημένο σουπρεματισμό του, τον οποίο χρησιμοποίησε ακόμα και σε προπαγανδιστικές αφίσες, γεγονός διεθνώς πρωτόγνωρο. 

 

Η περίφημη προπαγανδιστική αφίσα υπέρ των κομμουνιστών στο ρωσικό εμφύλιο "Beat the White with the Red Wedge", οι Μπολσεβίκοι (Κόκκινοι) διαπερνούν τους Λευκούς (τσαρικούς, συντηρητικούς, διαφωνούντες με τον κομμουνισμό σοσιαλιστές κλπ.). Όλα εκφράζονται αποκλειστικά με αφηρημένα σχήματα

 

 

 

 Το 1920 ίδρυσαν μια ομάδα που εκφράστηκε με ποικίλες μορφές τέχνης και υποστήριξε τα κομμουνιστικά ιδανικά.

 

 Για αρκετά χρόνια ανέπτυξε το προσωπικό του αφηρημένο ιδίωμα με τη σειρά των Proun, που δημιουργούσαν 3-D ψευδαίσθηση και επεκτάθηκαν αργότερα σε όντως τρισδιάστατα έργα. 

 

Το 1921 πήγε στο Βερολίνο, όπου ανέπτυξε τις σχέσεις γερμανών και ρώσων καλλιτεχνών και ασχολήθηκε ενεργά με τον σχεδιασμό βιβλίων και την τυπογραφία. 

 

Μετά το 1923 πρότεινε πρωτοποριακές αρχιτεκτονικής ιδέες, αν και ένα μόνο κτίριό του υλοποιήθηκε.

 

 Υπήρξε επίσης πρωτοπόρος στον σχεδιασμό εκθέσεων, πράγμα που τον επανέφερε στο προσκήνιο στα μέσα των 30ς, μετά την δυσμένεια του σταλινικού καθεστώτος προς την πρωτοπορία από το 1932 και την υποστήριξή του στον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. 

 

Ωστόσο η φυσική του κατάσταση χειροτέρευε καθώς υπέφερε από φυματίωση, από την οποία πέθανε. 

 

Οι πρωτοποριακοί πειραματισμοί του στην τυπογραφία επηρεάζουν έως σήμερα τον χώρο αυτόν.