KAY SAGE (1898-1963)

 

Αμερικανίδα σουρεαλίστρια ζωγράφος και ποιήτρια. 

 

Γεννήθηκε σε πλούσια οικογένεια (ο πατέρας της ήταν βιομήχανος και 5 φορές γερουσιαστής). 

 

Οι γονείς της χώρισαν το 1908 και εκείνη μεγάλωσε με τη μητέρα της, αν και ο πατέρας διατηρούσε καλές σχέσεις μαζί τους. 

 

Η μητέρα της είχε σπίτι σε πόλη κοντά στη Γένοβα και οι δυο τους επισκέπτονταν συχνά το Παρίσι. 

 

Μεταξύ 1919-20 σπούδασε τέχνη στην Ουάσινγκτον και στη συνέχεια, όταν πήγαν και πάλι στην Ιταλία, στη Ρώμη. Της άρεσε να ζωγραφίζει υπαίθρια έξω από την πόλη. 

 

Το 1925 παντρεύτηκε έναν Ιταλό πρίγκηπα, τον οποίο είχε ερωτευτεί. Έζησαν 10 χρόνια στους αριστοκρατικούς κύκλους της χώρας, τα οποία θεωρούσε βαρετά και τελματωμένα. 

 

Μετά τον θάνατο από φυματίωση της αδελφής της, με την οποία ήταν πολύ δεμένη, το 1935 εγκατέλειψε τον σύζυγό της για να κάνει καλλιτεχνική καριέρα. Το 1936 έκανε την πρώτη της έκθεση στη Ρώμη και το 1937 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. 

 

Το 1938 είδε μια μεγάλη έκθεση σουρεαλιστών και εντυπωσιασμένη άρχισε να ασχολείται αποκλειστικά με τη ζωγραφική. 

 

Από την πρώτη συνάντησή τους ερωτεύεται τον σουρεαλιστή ζωγράφο Tanguy. Με τα λεφτά της βοηθά φτωχούς καλλιτέχνες, αλλά πολλοί, όπως ο Breton, την θεωρούσαν ακόμα «πριγκίπισσα». Εξ αιτίας της σχέσης τους οι φιλικές σχέσεις Tanguy-Breton διακόπηκαν. 

 

Πάντως η ίδια θεωρούσε πάντοτε τον εαυτό της σουρεαλίστρια. 

 

Με το ξέσπασμα του πολέμου επιστρέφει στις ΗΠΑ, απ’ όπου βοηθά τους φυγάδες σουρεαλιστές να εγκατασταθούν εκεί και να κάνουν εκθέσεις. Παντρεύεται τον Tanguy το 1940. 

 

Μεταξύ 1940-55 δημιούργησε όλο σχεδόν το σημαντικό και αναγνωρίσιμο έργο της.

 

Έζησαν κυρίως σε μια φάρμα στο Κονέκτικατ, όπου δέχονταν επισκέψεις Αμερικανών και Γάλλων καλλιτεχνών, αν και πολλοί την θεωρούσαν αυταρχική και οξύθυμη. Εξέθετε τακτικά και έγινε πολύ γνωστή στους καλλιτεχνικούς κύκλους. 

 

Το 1955 ο Tanguy πεθαίνει ξαφνικά και εκείνη διαλύεται ψυχικά, παρά το ότι η σχέση τους ήταν ταραγμένη. Η καλλιτεχνική της παραγωγή μειώνεται πολύ εξ αιτίας της κατάθλιψης, αλλά και προβλημάτων όρασης. 

 

Με κλονισμένη υγεία – και αφού τα τελευταία χρόνια έγραφε ποίηση και ασχολιόταν για λίγο με τη γλυπτική, αυτοκτονεί με μια σφαίρα στην καρδιά το 1963. 

 

 

Μεγάλο μέρος των πινάκων της απεικονίζει έρημα τοπία με παράδοξες αρχιτεκτονικές κατασκευές. 

 

 

 

ENGJELL BERISHA (1926-2010)

 

Κοσοβάρος ζωγράφος αλβανικής καταγωγής, που υπέγραφε τα έργα του με το ψευδώνυμο Befre. 

 

Γεννήθηκε στην πόλη Pec σε φτωχή οικογένεια και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, απ’ όπου αποφοίτησε το 1954. 

 

Εργάστηκε για χρόνια σε χωριά και μικρές πόλεις ως δάσκαλος. 

 

Το 1977 απολύθηκε για πολιτικούς λόγους, πέρασε δύσκολες μέρες, αλλά άρχισε να εργάζεται και πάλι αργότερα. Οργάνωσε μάλιστα την πινακοθήκη της Pristina, όπου έζησε για πολλά χρόνια. 

 

Ήταν μέλος της Ακαδημίας Παραστατικών Τεχνών του Κόσοβο. Εξέθετε από το 1960 και έκανε πολλές εκθέσεις σε όλη την τότε Γιουγκοσλαβία. Είχε βραβευτεί δύο φορές. 

 

Η δουλειά του εμπνέεται πολύ συχνά από τη λαϊκή κουλτούρα της περιοχής και από τη διαμονή του σε χωριά και την επαφή με τις εκεί παραδόσεις. 

 

Συχνά τα έργα του θυμίζουν λαϊκά διακοσμητικά μοτίβα. 

 

Έχουν σκοτεινά χρώματα και πολλά είναι ουσιαστικά ανάγλυφα, καθώς χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες χρώματος.

 

 

PAULINE BOTY (1938-1966)

 

Αυτοπροσωπογραφία

Βρεττανή καλλιτέχνιδα, από τις πρωτοπόρους της βρετανικής pop art (50ς και 60ς) και η μοναδική γνωστή γυναίκα του κινήματος. 

 

Γεννήθηκε κοντά στο Λονδίνο. Ο αυστηρός πατέρας της της θύμιζε με κάθε τρόπο την «θέση της ως κορίτσι». 

 

Το 1954 κέρδισε μια υποτροφία για σπουδές στο Wimbledon School of Art, τις οποίες παρακολούθησε παρά τις αντιρρήσεις του. Τον παράκουσε επίσης και συνέχισε σπουδές τέχνης στο Slade. 

 

Το1956 πήρε πτυχίο στη λιθογραφία και το 1958-61 διδάχτηκε την τέχνη του βιτρό στο Royal College of Art. 

Ήταν όμορφη και οι συμφοιτητές της την αποκαλούσαν “The Wimbledon Bardot”. 

 

Η τέχνη της έγινε πιο πειραματική όταν άρχισε να ασχολείται με το κολλάζ. 

 

Από την αρχή ενσωμάτωνε στα έργα της στοιχεία της ποπ κουλτούρας. Το 1957 συμμετείχε στην ιστορική έκθεση Young Contemporaries. 

 

It's a man's, man's world

 

Ως φοιτήτρια, παράλληλα με τα εικαστικά, τραγουδούσε, χόρευε, έγραφε ποιήματα σε εναλλακτικά περιοδικά και ήταν βαθιά γνώστρια των νέων τάσεων του ευρωπαϊκού σινεμά. 

 

Σύντομα βρήκε το προσωπικό της ύφος στα πλαίσια της pop art και το 1961 έκανε την πρώτη της έκθεση με άλλους 3 ομότεχνούς της, όπου παρουσίασε 20 κολλάζ. 

 

Στις αρχές των 60ς έκανε σύντομη καριέρα ηθοποιού σε θέατρο και σε σειρά του BBC, αλλά, παρά την προώθηση από τον λαϊκό τύπο ως νέα λαμπερή περσόνα, ουσιαστικά την εγκατέλειψε για να αφοσιωθεί στην τέχνη. 

 

Τα πρώιμα έργα της «γιορτάζουν» τη γυναικεία σεξουαλικότητα μέσα από τη γυναικεία ματιά. Φόντα με έντονα χρώματα, ξαναζωγραφισμένες εικόνες από τον τύπο και από πίνακες φίλων της ποπ καλλιτεχνών (Hockney κλπ.) και σύμβολα της ποπ κουλτούρας (ηθοποιοί κ.α.) συνυπάρχουν με αναφορές στην «υψηλή τέχνη». 

 

Το 1963 παντρεύτηκε μετά από 10 μόλις μέρες γνωριμίας έναν άνθρωπο των γραμμάτων προς μεγάλη απογοήτευση θαυμαστών της. Λέγεται ότι η ιστορία τους ενέπνευσε το σενάριο της κλασικής ταινίας “Darling” του Schlesinger. 

 

Το διαμέρισμα του ζεύγους έγινε χώρος συγκέντρωσης καλλιτεχνών και διανοουμένων και, μεταξύ άλλων, φιλοξενήθηκε σ’ αυτό ο Bob Dylan. 

 

Στο τέλος η δουλειά της έγινε περισσότερο πολιτική και κριτική, συχνά αναφερόμενη σε σύγχρονα γεγονότα (Βιετνάμ, Kennedy, Κούβα κλπ.) 

 

 

 

Ενώ ήταν έγκυος διαγνώστηκε με καρκίνο. Αρνήθηκε να κάνει έκτρωση και χημειοθεραπεία για να μη βλάψει το έμβρυο. Πέθανε στα 28 της λίγο μετά τη γέννηση της κόρης της. 

 

 

Δύο πρώιμα έργα της. Το πρώτο είναι αυτοπροσωπογραφία

Μετά το θάνατό της ξεχάστηκε για σχεδόν 30 χρόνια. 

 

Στα 90ς βρέθηκαν πολλά έργα της σε αποθήκη του αδελφού της. Το έργο της επανεκτιμήθηκε και σήμερα θεωρείται από τους κορυφαίους αντιπροσώπους της βρετανικής ποπ αρτ και της φεμινιστικής τέχνης.