MIKHAIL LARIONOV (1881-1964)

 

Ρώσος ζωγράφος της πρωτοπορίας, που πρωτοστάτησε στην εισαγωγή της αφηρημένης τέχνης στην πατρίδα του. 

 

Γεννήθηκε στο Tiraspol (σημερινή Ουκρανία) και το 1898 μπήκε στην Καλών Τεχνών της Μόσχας. 

 

Καθηγητές του ήταν οι γνωστοί ζωγράφοι Serov και Levitan. 

 

Αποβλήθηκε απ’ αυτήν τρεις φορές λόγω της ανατρεπτικής εικαστικής ματιάς του. 

 

Το 1900 γνώρισε την επίσης καλλιτέχνη της avant-garde Natalia Gontcharova, με την οποία έζησε για όλη του τη ζωή (αν και κατά καιρούς αμφότεροι είχαν παράλληλες σχέσεις). 

 

Πορτρέτο της Gontcharova

Αρχικά ζωγράφιζε ιμπρεσιονιστικά. 

 

 

 Μετά από μια επίσκεψη στο Παρίσι το 1906 προχώρησε στον μεταϊμπρεσιονισμό και στη συνέχεια σε ένα είδος νέο-πριμιτιβισμού, που αντλούσε έμπνευση από τις ρωσικές λαϊκές επιγραφές και ζωγραφιές. 

 

 

Από το 1908 οργάνωσε στη Ρωσία σημαντικές ομαδικές εκθέσεις που περιλάμβαναν τόσο συμπατριώτες του της πρωτοπορίας (Chagall, Tatlin, Malevitch κλπ.) όσο και σημαντικούς μοντέρνους καλλιτέχνες από την Ευρώπη (Gauguin, Matisse, Bracque, Van Gogh κ.ά.) 

 

Μεταξύ 1909-13 υπήρξε από τους ιδρυτές δύο σημαντικών ρωσικών ομάδων καλλιτεχνών (Jack of Diamonds και Donkey’s Tail). 

 

Η πρώτη ατομική του, που ήταν επηρεασμένη από τον λαϊκό ζωγράφο Pirosmani, έγινε στη Μόσχα το 1911. 

 

Το 1913, επηρεασμένοι με την Gontcharova από τον κυβο-φουτουρισμό, ιδρύουν το πρώτο αφηρημένο κίνημα της Ρωσίας Rayonisme (από τη λέξη ray, ακτίνα), με έργα που αποτελούνται από ακτινωτές γραμμές. 

 

 

 

Το 1915 εγκατέλειψε τη Ρωσία και συνεργάστηκε με τον Diaghilev και τα Ρωσικά Μπαλέτα, ακολουθώντας τα στις περιοδείες τους. 

 

Μετά το 1917 εγκαταστάθηκαν με την Gontcharova στο Παρίσι, έγιναν γάλλοι πολίτες και έζησαν εκεί για την υπόλοιπη ζωή τους. 

 

Συνεργάστηκε με κυβιστές και ντανταϊστές και το 1928 οργάνωσε στη Gallery Tretyakov στη Μόσχα την πρώτη μεγάλη έκθεση μοντέρνας γαλλικής τέχνης. 

 

Ασχολήθηκε πολύ με τις γραφικές τέχνες και εξακολούθησε να συνεργάζεται με τον  Diaghilev ως το θάνατο του τελευταίου το 1929. 

 

Μετά το 1938 έζησε ξεχασμένος και με φθίνουσα υγεία (ιδίως μετά το 1950) και τελικά πέθανε φτωχός σε γηροκομείο.

 

 

Πορτρέτο του Stravinsky

 

 Αυτοπροσωπογραφία

KURT SCHWITTERS (1887-1948)

 

Γερμανός πολυσχιδής καλλιτέχνης γεννημένος στο Ανόβερο.

 

Σχετίστηκε κυρίως με το dada, χρησιμοποίησε πολλά μέσα έκφρασης και είναι από τις επιδραστικότερες μορφές για τη σύγχρονη τέχνη. 

 

 Το 1901 υπέφερε από την πρώτη του επιληπτική κρίση. Η ασθένεια τον γλύτωσε από την επιστράτευση στον Α’ παγκόσμιο. 

 

Σπούδασε τέχνη στη Δρέσδη έχοντας συμφοιτητές τους Grosz και Dix, και επέστρεψε στην πόλη του. Αρχικά ζωγράφιζε μεταϊμπρεσιονιστικά. 

 

Το 1911 εξέθεσε για πρώτη φορά. Κατά τη διάρκεια του πολέμου η δουλειά του έγινε σκοτεινότερη με εξπρεσιονιστικά στοιχεία. Το 1915 παντρεύτηκε μία ξαδέλφη του. 

 

Το 1918 η τέχνη του αλλάζει δραματικά, αλλαγή που σχετίζεται και με το χάος που προκάλεσε η κατάρρευση της Γερμανίας. 

 

Στην εξπρεσιονιστική φάση του γνωρίζεται με τους Hausman, Arp και Hoch και δημιουργεί τα πρώτα του Merz, τη η γνωστότερη σειρά έργων του. 

 

 Γίνεται ευρύτερα γνωστός το 1919 με μια έκθεση και ένα ποίημά του. Προσχωρεί στο dada, παίρνει μέρος σε ντανταϊστικές εκδηλώσεις και μετά το 1922 περιοδεύει με άλλα μέλη και εκτός Γερμανίας, δίνοντας ντανταϊστικές performances. 

 

Τα περίφημα Merz, που δημιουργεί τουλάχιστον ως τα 30ς, είναι αφηρημένα κολλάζ και assemblage, όπου χρησιμοποιεί αντικείμενα που βρίσκει (εισιτήρια, αποκόμματα τύπου, ξύλα, καλώδια κλπ.), καθιερώνοντας έτσι για πρώτη φορά την χρήση του found object σε μια σύνθεση. 

 

Καθώς μάλιστα κάποια απ’ αυτά περιλαμβάνουν και γλυπτά, αλλά και «ηχητικά ποιήματα», θεωρούνται πρόδρομοι των συνηθέστατων σήμερα εγκαταστάσεων (installations). 

 

Μεταξύ 1923-32 εκδίδει το περιοδικό Merz, κάθε τεύχος του οποίου είναι αφιέρωμα σε δουλειές ενός καλλιτέχνη (Arp, Lissitzky κ.ά.). Μετά το 1920 εκθέτει και στις ΗΠΑ.

 

Η άλλη μεγάλη πρωτοπορία του είναι η διαμόρφωση εσωτερικών χώρων. 

 

 

Δύο φωτογραφίες από το αρχικό Merzbau

Σημαντικότερη είναι το περίφημο Merzbau, όπου διαμορφώνει αλλάζοντας εντελώς 6 δωμάτια του οικογενειακού του σπιτιού στο Ανόβερο. 

 

Φωτογραφία από τη σύγχρονη ανάπλαση του Merzbau

Το έργο αυτό ξεκίνησε το 1923 και διαμορφωνόταν διαρκώς ως το 1937. Το 1943 καταστράφηκε από βομβαρδισμό (αργότερα μέρος του ξαναφτιάχτηκε). 

 

 

Με τη ναζιστική επικράτηση και τη γελοιοποίηση έργων του, διέφυγε το 1937 στη Νορβηγία μετά από πρόσκληση της Γκεστάπο για «συνέντευξη». 

 

 Μετά τη γερμανική εισβολή το 1940 διέφυγε και πάλι στη Βρετανία όπου, ως Γερμανός, έμεινε σε στρατόπεδα. Εκεί συνέχιζε να παράγει έργα. 

 

 

Δεν ξαναείδε ποτέ τη γυναίκα του, που είχε μείνει στη Γερμανία, από το 1939 και μια συνάντησή τους στη Νορβηγία.  

 

Ελευθερώθηκε στα τέλη του 1941 και έμεινε στο Λονδίνο, όπου συνέχισε το έργο του. Το 1944 έγινε έκθεσή του δίχως οικονομική επιτυχία. 

 

Η υγεία του χειροτέρευσε. Πέθανε το 1948, την επόμενη μόλις μέρα αφού είχε γίνει βρετανός πολίτης και αφού είχε προλάβει να δημιουργήσει έργα που θεωρούνται πρόδρομοι της pop art. 

 

Ας σημειωθεί ότι σε όλη τη διάρκεια της ζωής του παράλληλα με τους πρωτοποριακούς πειραματισμούς του συνέχισε να ζωγραφίζει παραστατικά. 

 

 

Η πρώτη του γυναίκα, που πέθανε στη Γερμανία το 1944

 

Αυτοπροσωπογραφία